Sağlıklı bir kent sürekli olarak sosyal ve fiziksel çevreler yaratan, bunları geliştiren ve hayatın tüm fonksiyonlarını yerine getiren getirebilme ve en yüksek potansiyellerine erişebilmeleri konusunda insanların birbirlerini desteklemesine olanak sağlayan, toplumsal kaynakları sürekli olarak genişleten bir şehirdir.
Sağlıklı bir kent; sadece elde edilen sonuçlar ile değil, kentin süreci ile tanımlanır. Sağlıklı kent belli bir sağlık seviyesine ulaşmış bir kent değildir, sağlıklı kent konusunda bilinçlidir ve sağlığı daha iyiye götürmek için çaba harcamaktadır. Bu yüzden o anki sağlık seviyesine bakılmaksızın her kent sağlıklı bir kent olabilir, sağlıklı bir kent olmak için gereken kendisini sağlığa adamış olmak ve bunu başarmak için bir yapı ve sürece sahip olmaktır.
Sağlıklı bir kentin nitelikleri;
Sağlıklı bir kent;
1- Konut kalitesi de dahil olmak üzere yüksek kalitede, temiz, güvenli bir fiziksel çevre,
2- İstikrarlı ve uzun vadede bu istikrarın sürdürülebildiği bir ekosistem,
3- Güçlü, birbirini destekleyen ve sömürücü olmayan bir toplum,
4- Toplumdaki bireylerin kendi hayat, sağlık ve refahını etkileyecek kararlarda katılım ve kontrole sahip olması,
5- Şehirde yaşayan tüm bireylerin yemek, su, barınak, gelir, güvenlik, iş vb. temel gereksinimlerinin karşılandığı,
6- Her türlü temas, ilişki ve iletişim olanağıyla değişik kaynak ve deneyimlere ulaşılabilindiği,
7- Çeşitli, hayati ve yenilikçi bir kent ekonomisi,
8- Geçmişe, şehir sakinlerinin kültürel ve biyolojik mirasına ve diğer grup ve bireyler ile bağlılığın desteklendiği,
9- Optimum düzeyde herkese ulaşabilen halk sağlığı ve hastalık bakım hizmetlerinin verildiği,
10- Yüksek bir sağlık statüsüne (yüksek seviyede pozitif sağlık ve düşük seviyede hastalık) sahip bir şehirdir.
Sağlıklı Kentler Projesi
İzmir Büyükşehir Belediyesi (İBB); kent sağlığına ilişkin tüm verilerin tek bir merkezde toplanması sonucu doğru kararlar alınmasını, doğru yatırımlar yapılmasını, dolayısıyla sınırlı olan kaynakların doğru kullanılmasını ve en önemlisi İzmir halkına verilen hizmetlerin eşitlik ilkesi çerçevesinde ve yaşam kalitesini yükseltme doğrultusunda gerçekleşmesini sağlamak ve kentteki karar vericilerin sağlık konusunu gündemin ilk sıralarına yerleştirebilmesi amacıyla Sağlıklı Kentler Birliğine 08.09.2006 tarihinde üye olmuştur.
Sağlıklı Kentler Projesi çalışmaların belirli bir disiplin ve işbirliği içerisinde uzman kadrolar tarafından ortak bir platformda yapılmasını sağlamak ve sağlıklı verilere ulaşılabilirliği kolaylaştırmak üzere, T.C. İzmir Valiliği, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Ege Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İzmir Ekonomi Üniversitesi ve Yaşar Üniversitesi ile 07.05.2007 tarihinde protokol imzalanarak proje ortaklığı gerçekleştirilmiştir.
Haziran 2007 tarihinde Sağlıklı Kent Platformu için; kamu kurum ve kuruluşlarına platforma davet mektubu gönderilmiş, atanan temsilcilerle yapılan bilgilendirme toplantıları sonucunda akademisyenler, sivil toplum örgütleri, meslek odaları, ilçe belediyeleri ve valilik temsilcileri ile çalışma grupları oluşturulmuştur.
Oluşturulan çalışma grupları ile İzmir ili mevcut durumunu gösteren Kent Sağlık Profil kitabı hazırlanmıştır. İngilizcesi de hazırlanan profil kitabı Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı’na gönderilerek resmi bir başvuru süreci sonucunda gerekli koşullar sağlanarak V. Faz’a üyeliğimiz kabul edilmiştir.
İzmir Büyükşehir Belediyesi beşer yıllık dönemlerle gelişen DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehir Ağı’nın V. evresine kabul edilerek (2009–2013), VI. (2014-2018) ve VII. (2019-2024) evresindeki faza da üye olarak devam etmektedir. Her dönemde “sağlıklı kent” olmayı hedefleyen şehirler uluslararası bu ağa üye olarak, belirlenen ana temalar çerçevesinde sonuç odaklı çalışmalar gerçekleştirmektedir. DSÖ Sağlıklı Kentler Ağı’na üyelik resmi bir başvuru sürecini takip ederek tamamlanmaktadır. Beş yıllık dilimlere bölünmüş her aşamanın sonunda eski ağ dağıtılmakta ve bir sonraki aşama, oluşturulan yeni bir ağ ile devam etmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sağlıklı Kentler Projesi, Avrupa ölçeğinde sağlığı, karar vericilerin gündeminde ön sıralara yerleştirmeyi ve herkes için sağlık stratejisinin prensipleri ve hedefleri doğrultusunda, sağlıklı ve sürdürülebilir bir kalkınma için kapsamlı yerel stratejiler geliştirmeyi amaçlayan uzun dönemli uluslararası bir gelişim inisiyatifidir. Sağlıklı Kentler Projesi'nin ana hedefi, kentte yaşayan ve çalışan insanların fiziksel, zihinsel, sosyal ve çevresel gönençlerini arttırmaktır.
Sağlıklı Kentler Projesi kapsamında İzmir Kent Sağlık Profili ve İzmir Kent Sağlık Gelişim Planları hazırlanarak belirlenen yıl aralığında güncellenerek yayınlanmaktadır.
Sağlıklı Kentler Hareketi
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölge Ofisi, Sağlıklı Kentler Projesini “Herkes için sağlık” prensiplerinin yerel seviyede uygulanmasını sağlayan bir araç olarak tanımlamaktadır. Herkes için sağlık temeline oturtularak halk sağlığına yeni yaklaşımların uygulama yöntemiyle gösterildiği bu hareket, 1986 yılında Avrupa’da seçilen 11 kent ile başlamış ve kısa sürede kıtanın 30 ülkesinde oluşturulan ulusal ağlar ile 1400 kent ve kasabaya ulaşmıştır. Zaman içerisinde hareket daha da genişlemiş, Avrupa’da uygulanan stratejilerin kendi ortamlarına uyarlanmasıyla Avustralya, Kanada ve Amerika’da da bazı kentlere ulaşarak küresel bir hareket niteliği kazanmıştır.
“Herkes için sağlık” sloganıyla yola çıkan hareketin amaçları;
- Kentlerin sağlıklı, temiz ve güvenli bir yerleşim yeri yaratmak üzerine deneyimlerini paylaşarak tüm vatandaşların yaşamaktan mutlu olacakları bir çevre yaratmak,
- Eşitlik temelinden yola çıkarak din, dil, ırk, kültür, sınıf ve düşünce farkı gözetmeksizin eşit ve kaliteli bir yaşam ortamı sağlamak için sağlık, ulaşım, çevre gibi alanlarda ortak projeler geliştirmek,
olarak sıralanabilir.
Sağlıklı Kentler Ağı
Sağlık reformu alanında 66 yıllık geçmişinde hep öncü rolünü üstlenen DSÖ, başından beri sağlığa hastalık temelli bireysel bir yaklaşımdan çok toplumsal temelli yaklaşımı benimsemiş; sağlığı bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak değerlendirmiştir. 1977’de Cenevre’de yapılan Dünya Sağlık Asamblesi ile uluslararası toplumların herkes için sağlık konusunda mücadeleye davet edilmesinin ardından, örgüt Avrupa’da sağlık politikalarının oluşumunu tekrar incelemeye başlamış ve bu çalışmalar 1984 yılında 38 hedeflik, bölgesel "herkes için sağlık stratejisi"nin uygulanmaya başlamasıyla sonuçlanmıştır.
Avrupa Bölgesi’nde uygulanan Sağlıklı Kentler Projesi, yoksulluk, şiddet, sosyal dışlanma, kirlilik, standardın altında barınma koşulları, orta ve genç yaştaki insanların karşılanamayan ihtiyaçları, evsiz insanlar ve göçmenler, sağlıksız yerleşim planlaması gibi sorunların çözülebilmesinin yanı sıra eşitsizlik ve az olan toplum katılımı çalışmalarının artırılması gibi konularla sürdürülebilir bir gelişme ortamı sağlanması için bütünsel bir yaklaşımın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Katılımcı kentler, korunmasız grupların gereksinmelerine yönelik konuyla ilgili sektörler arası işbirliğine giderek, toplumsal gelişim inisiyatifleri ve programlarını baz alan, kent sağlık profilleri ve kent sağlık planları ve stratejilerini içeren geniş bir program ve ürün aralığını geliştirmekte ve uygulamaktadırlar.
DSÖ Sağlıklı Kentler Projesi, Avrupa ölçeğinde sağlığı, karar vericilerin gündeminde ön sıralara yerleştirmeyi ve herkes için sağlık stratejisinin prensipleri ve hedefleri doğrultusunda, sağlıklı ve sürdürülebilir bir kalkınma için kapsamlı yerel stratejiler geliştirmeyi amaçlayan uzun dönemli uluslararası bir gelişim inisiyatifidir. Sağlıklı Kentler Projesi'nin ana hedefi, kentte yaşayan ve çalışan insanların fiziksel, zihinsel, sosyal ve çevresel gönençlerini arttırmaktır.
Beşer yıllık dönemlerle gelişen projenin dördüncü evresi 2008 yılında tamamlanmış, beşinci evresi (2009–2013) başlamıştır. Her dönemde “sağlıklı kent” olmayı hedefleyen kentler uluslararası bu ağa üye olarak, belirlenen ana temalar çerçevesinde sonuç odaklı çalışmalar gerçekleştirmektedir. DSÖ Sağlıklı Kentler Ağı’na üyelik resmi bir başvuru sürecini takip ederek tamamlanmaktadır. Beş yıllık dilimlere bölünmüş her aşamanın sonunda eski ağ dağıtılmakta ve bir sonraki aşama, oluşturulan yeni bir ağ ile devam etmektedir.
İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak ağa V.Faz'da üye olunmuş ve VI. ve VII. Faz üyeliğimizin kabul edilmesiyle de çalışmalarımıza devam edilmektedir.
Sağlıklı Kentler Projesi
- Kentte yaşayan ve çalışan insanların fiziki, psikolojik ve çevresel refahlarını geliştirmeyi amaçlayan uzun dönemli bir kalkınma projesidir.
- Sağlıklı Kentler Projesi bir kentin ne olduğu ve sağlıklı kentin ne olması gerektiğinden yola çıkar.
- Yaklaşıma göre “Kent”; yaşayan, nefes alan, büyüyen, sürekli değişen bir iç dinamiğe sahip karmaşık bir organizmaya benzetilebilir.
- Sağlıklı kent çevresini geliştirebilen ve kaynaklarını genişletebilen bir kenttir.
- Sağlıklı kent kavramı bir sonuç değil, aynı zamanda bir yöntemdir.
- Sağlıklı kent sadece belirli bir sağlık düzeyine ulaşmış kent değil, sağlık bilincine sahip ve onu geliştirmek için çaba harcayan kenttir. Nitekim herhangi bir kent varolan sağlık statüsüne bakılmaksızın sağlıklı kent olabilir; gerekli olan kararlılık ve başarıyı getirecek bir yapı ve işleyişe sahip olmaktır.
Sağlıklı Kentler Projesi'nin Amaçları
- Sağlıklı toplum politikalarını teşvik etmek,
- Destekleyici toplumsal çevreyi oluşturmak,
- Kaynakların doğru kullanımını sağlamak,
- Toplumun katılımını özendirmek ve arttırmak,
- Bütünleşik kent sağlığı program ve planlarını hazırlamak,
- Ulusal ve uluslararası proje ortaklıkları oluşturmaktır.